COPD – extra informatie
Extra informatie voor patiënten
- Artikel | Hoeveel moet je bewegen volgens de beweegrichtlijnen?
- Artikel | Sporten en leven met COPD
- Informatie via het Longfonds:
- Tips voor bewegen met COPD
- Beweegtips bij longziekten
- Ondersteuning van andere patiënten, ook over andere zaken dan bewegen
- Wat is COPD en wat kan een fysiotherapeut voor jou betekenen?
- Ik heb COPD en sport/beweeg al
- Bewegen als je weinig te besteden hebt
- Vind een sport in jouw buurt via Uniek Sporten
Extra informatie voor professionals
- Longalliantie: Informatie en tools om patiënten met longproblemen in beweging te krijgen
- Artikel | De rol van bewegen in twee richtlijnen voor longziekte COPD
- KNGF-richtlijn COPD
- NHG-richtlijn COPD
Mechanisme: hoe werkt het bewegen?
Beweging gaat de afbraak van eiwitten in de spieren tegen, versterkt de spieren en verbetert de doorbloeding. Daardoor wordt de zuurstof die de longen opnemen beter rondgepompt en verbetert het uithoudingsvermogen. De positieve effecten betreffen dus het hart en spieren. De longfunctie van COPD-patiënten verbetert echter niet door beweging.
Contra indicaties en waarschuwingen
- Het beginnen met bewegen kan het beste onder begeleiding van een gespecialiseerd longfysiotherapeut worden gedaan en moet op het individu worden afgestemd.
- Neem contact op of (verwijs) naar behandelend arts om te kijken of bewegen kan worden voortgezet:
- Bij twijfel over opvolging van de medische behandeling en/of;
- Bij het vermoeden van een longaanval;
- Bij constatering van een van de volgende rode vlaggen:
- Desaturatie bij kamerlucht, gemeten met een saturatiemeter;
- Bij SpO2 < 90% in rust (na tenminste 10 minuten zitten)
- Bij SpO2 < 85% tijdens een fysieke test of oefentherapie
- Perifeer oedeem;
- Hemoptoe (bloedhoesten);
- Overvloedige sputumproductie;
- Cyanose en/of slaperigheid overdag in combinatie met hoofdpijn;
- Koorts;
- Tachypneu in rust;
- Desaturatie bij kamerlucht, gemeten met een saturatiemeter;
Aanbevelingen voor bewegen met COPD
Verschillende trainingsvormen zijn effectief voor mensen met COPD. Bij de start wordt aangeraden dit onder supervisie van een longfysiotherapeut te doen:
Duurtraining en intervaltraining:
- Duurtraining heeft de voorkeur wanneer iemand zich minimaal 10 minuten achter elkaar kan inspannen;
- Intervaltraining heeft de voorkeur wanneer iemand zich kortdurend kan inspannen;
- Dit kan beide gedaan worden door middel van lopen (buiten of loopband) of fietsen (buiten of fietsergometer) en is afhankelijk van de mogelijkheden en de voorkeur van de patiënt;
- Frequentie:
- 1 tot 2 keer per week voor het onderhouden van de fysieke capaciteit;
- 3 tot 4 keer per week voor het verbeteren van de fysieke capaciteit.
- Intervaltraining bestaat uit inspanningsblokken van 30 tot 60 seconden inspanning met 1 tot 2 minuten pauze tussendoor;
- Er geldt een totale trainingsduur van 20 tot 60 minuten per sessie duurtraining en/of intervaltraining.
Spierkrachttraining:
- Dit wordt vaak ingezet wanneer duur- of of intervaltraining niet haalbaar is, wanneer de spierkracht verminderd is of wanneer iemand herstelt van een exacerbatie;
- 2 tot 3 keer per week;
- Vooral de grote spiergroepen van armen en benen (zoals bovenbeenspieren, kuiten of bovenbeenspieren);
- Fitnessapparatuur of met het eigen lichaamsgewicht.
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een combinatie van zowel duur- als krachttraining aan te raden is. Onder begeleiding van een longfysiotherapeut kan een trainingsprogramma op maat gemaakt worden. Als de patiënt in staat is deze zelfstandig uit te voeren, kan de begeleiding afgebouwd worden. Ook yoga oefeningen waarin ademhalingstechnieken zijn opgenomen, kunnen een positief effect hebben op de longfunctie en de fysieke capaciteit bij COPD-patiënten.
Bronnen
- Cramer H, Haller H, Klose P, Ward L, Chung VC, Lauche R. The risks and benefits of yoga for patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Clinical Rehabilitation 2019; 33(12): 1847-1862.
- Griffiths TL, Burr ML, Campbell IA, Lewis-Jenkins V, Mullins J, Shiels K, Turner-Lawlor PJ, Payne N, Newcombe RG, Lonescu AA, Thomas J. Results at 1 year of outpatient multidisciplinary pulmonary rehabilitation: a randomised controlled trial. The Lancet 2000; 355(9201): 362-8.
- KNGF. Factsheet Fysiotherapie bij COPD 2020. Beschikbaar via: https://www.kngf2.nl/kennisplatform/factsheets/factsheet-copd. Geraadpleegd op 29 januari 2021.
- Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. Richtlijn COPD 2020. Beschikbaar via: https://www.kngf2.nl/kennisplatform/richtlijnen/copd-2020. Geraadpleegd op 23 oktober 2023.
- Longfonds. COPD en Bewegen. Beschikbaar via: https://www.longfonds.nl/copd/leven-met-copd/bewegen. Geraadpleegd op 29 januari 2023.
- McCarthy B, Casey D, Devane D, Murphy K, Murphy E, Lacasse Y. Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane database of systematic reviews 2015; 2.
- Morris NR, Walsh J, Adams L, Alision J. Exercise training in COPD: What is it about intensity?. Respirology 2016; 21(7): 1185-92.
- Pedersen BK, Saltin B. Exercise as medicine–evidence for prescribing exercise as therapy in 26 different chronic diseases. Scandinavian journal of medicine & science in sports 2015; 25: 1-72.
- Spruit MA, Burtin C, de Boever P, Langer D, Vogiatzis I, Wouters EF, Franssen FM. COPD and exercise: does it make a difference?. Breathe 2016; 12(2): e38-49.
- Waschki B, Kirsten A, Holz O, Müller KC, Meyer T, Watz H, Magnussen H. Physical activity is the strongest predictor of all-cause mortality in patients with COPD: a prospective cohort study. Chest 2011; 140(2): 331-42.