Spring naar content

Kanker – extra informatie

Extra informatie voor patiënten

Extra informatie voor professionals

Mechanisme: hoe werkt het bewegen? 

Algemeen 
Voor de onderstaande vormen van kanker is vanuit de literatuur bekend wat het mechanisme is achter bewegen. Voor andere vormen van kanker is dit minder bekend. Wat wel bekend is, is dat voldoende beweging het risico op het ontwikkelen en terugkomen van kanker zowel indirect (het effect op een gezond gewicht, verbeteren van het immuunsysteem) als direct kan verkleinen.

Borstkanker 
Lichamelijke inspanning vergroot de fitheid en spierkracht, waardoor lichamelijke vermogen toeneemt en vermoeidheid vermindert. Training zou daarnaast de tumorgroei kunnen verminderen, onder meer door effecten op vet- en spierweefsel en de daarmee samenhangende complexe systemen van hormonale- en ontstekingsmechanismen.

Darmkanker 
Het mechanisme achter de positieve effecten van beweging bij darmkanker patiënten is nog niet helemaal bekend, maar een mogelijke verklaring kan worden gevonden in het verminderen van het visceraal vet. Dit heeft verschillende redenen:

  • Visceraal vetweefsel is een actief endocrienorgaan dat verschillende bioactieve stoffen uitscheidt. Van een deel van deze stoffen is bekend dat ze de progressie en terugkeer van de ziekte stimuleren;
  • Veranderingen in vetweefsel gerelateerde genen worden in verband gebracht met het terugkeren van de ziekte;
  • Vetcellen stimuleren de proliferatie van darmkankercellen.

Prostaatkanker 
Beweging kan de tumor dodende effecten van chemotherapie en bestraling versterken middels verhoging van de weefseltemperatuur door het bewegen. Beweging kan de negatieve bijwerkingen van behandelingen verminderen doordat de conditie beter wordt. Het gevoel van snel vermoeid zijn neemt hiermee af. Daarnaast worden gewichtstoename en spier- en botafbraak als gevolg van hormoonbehandeling geremd door fysieke activiteit. Verbeterde microcirculatie en anti-ontstekingseffecten dragen bij aan een hogere overlevingskans.

Contra-indicaties en waarschuwingen 

Bewegen is in het algemeen veilig voor mensen met kanker. Het behandeltraject van mensen kan echter erg complex zijn. Daarom is het goed om rekening te houden met de onderstaande indicaties. Overleg bij twijfel met een gespecialiseerde arts en doe eventueel een inspanningstest. Stem altijd af op het individu. 

  • Vermijd bij botmetastase dwarse krachten en/of compressiekrachten op het lichaamsdeel waar de botmetastase zich bevindt. Zo wordt het risico op een fractuur verminderd;
  • Vermijd bij cardiotoxiciteit een te hoge bloeddruk door bijvoorbeeld krachtig vastzetten van de ademhaling; 
  • Bij koorts is het verstandig om rustig aan te doen; 
  • In geval van een ontsteking is het advies te stoppen met trainen tot er ten minste één dag geen ontstekingssymptomen meer zijn geweest.

Specifieke aanbevelingen voor bewegen 

  • Er wordt geadviseerd om samen met het behandelend oncologisch team en de fysiotherapeut een beweegadvies op te stellen. Dit kan namelijk afhangen van de fase en vorm van kanker, vorm van behandeling en de patiënt. 
  • Zowel duurtraining, krachttraining als een combinatie van beide zorgen voor positieve effecten. 
  • Bewegen is meestal veilig voor mensen met een geschiedenis van kanker (in alle fasen na diagnose: voor, tijdens en na behandeling). 
  • Begeleide beweegactiviteiten lijken effectiever dan niet-begeleide activiteiten en thuisprogramma’s.
  • Sommige patiënten lukt het niet om de aanbevolen beweegadviezen vol te houden. De therapeut speelt een belangrijke rol om de patiënt te adviseren, ondersteunen en motiveren om zo veel mogelijk toe te werken naar de beoogde trainingsparameters en het belastingniveau.
  • De KNGF heeft per gezondheidsuitkomst specifieke beweegadviezen (vermoeidheid, kwaliteit van leven, fysiek functioneren, angst, depressie, lymfoedeem, botgezondheid en slaap, zie p.32).

Bronnen 

Algemeen 

Borstkanker 

Darmkanker 

Prostaatkanker 

Bekijk ook

1 minuut 5 minuten