Obesitas – extra informatie
Extra informatie voor patiënten
Extra informatie voor professionals
Bewegen is noodzakelijk om enerzijds conditie te verbeteren en anderzijds als stimulans om gewicht te verliezen. Zodra een individu voldoet aan de algemene beweegrichtlijnen kan dit gezondheidsrisico’s verminderen, ondanks dat het niet altijd tot een gewichtsafname leidt.
Mechanisme: hoe werkt het bewegen?
Bewegen helpt bij het verminderen van visceraal abdominaal vet. Visceraal abdominaal vet verhoogt het risico op nadelige gezondheidseffecten bij patiënten met overgewicht of obesitas. Daarnaast leidt bewegen tot een verbetering in conditie. Dit resulteert in een vermindering van mortaliteit, hart- en vaatziekten en andere aandoeningen. Verder zijn er meerdere mechanismen waardoor fysieke activiteit ontstekingsreacties in het lichaam verminderen die zijn veroorzaakt door obesitas Voorbeelden hiervan zijn het produceren van anti-ontstekingsstoffen in de spieren, het creëren van hypoxie (tekort aan zuurstof) in het vetweefsel en effecten op het immuunsysteem. Hierbij worden ontstekingsgerelateerde cellen en producten verminderd.
Contra-indicaties en waarschuwingen
- Overbelasting van gewrichten, spieren en pezen. Activiteiten die minder belastend zijn voor de gewrichten, spieren en pezen zijn beter. Voorbeelden hiervan zijn wandelen, zwemmen of fietsen. Daarbij is het van belang om intensiteit, duur en frequentie geleidelijk te laten toenemen.
- Oververhitting: het lichaam heeft moeite zich aan te passen aan temperatuurveranderingen. Bewegen bij een lagere omgevingstemperatuur heeft daarom de voorkeur.
- Uitdroging: het lichaam heeft meer vocht nodig.
- Pijn op de borst, hartkloppingen, ademnood, misselijkheid, pijn in de nek of kaak, pijn aan spieren en gewrichten. Bij deze klachten moet onmiddellijk worden gestopt met de activiteit.
- Houd rekening met eventuele bijkomende ziekten, zoals coronaire hartziekten en hypertensie. Bij coronaire hartziekten moet worden afgezien van korte trainingen met hoge intensiteit. In geval van hypertensie moet krachttraining worden uitgevoerd met lichte gewichten en lage frequentie.
Aanbeveling voor bewegen met obesitas
Vanuit het Partnerschap Overgewicht Nederland en Care for Obesity is er in 2023 een nieuwe richtlijn ‘Overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen’ gepubliceerd. In deze richtlijn komen beweegadviezen ter sprake. De adviezen van hoeveel we moeten bewegen hangt af van het doel van de patiënt, gaat het namelijk om gewichtsverlies of behoud van gewicht na gewichtsverlies? Zie hieronder de specifieke adviezen per doel:
Advies voor gewichtsverlies:
- 150-200 minuten per week matig tot zwaar intensieve aerobe beweging (doel gewichtsverlies);
- Verdeel de lichaamsbeweging over meerdere dagen in de week, bestaande uit minimaal 30-60 minuten beweging per keer;
- Adviseer de trainingsintensiteit te verhogen (indien mogelijk);
- Twee maal per week krachttraining;
- Verminder zitgedrag.
Advies voor behoud van gewichtsverlies:
- Het verschil ten opzichte van bovenstaande adviezen is dat voor het behoud van gewichtsverlies wordt aangeraden om 200 tot 300 minuten per week matig intensief te bewegen.
Zowel aerobe training, krachttraining of een combinatie van beide lijken effectief in het reduceren van vetmassa en het toenemen van de spiermassa. Geschikte sporten zijn onder meer: stevig wandelen, fietsen, zwemmen en aquagymnastiek.
Bronnen
- Bellicha A, van Baak MA, Battista F, Beaulieu K, Blundell JE, Busetto L, et al. Effect of exercise training on weight loss, body composition changes, and weight maintenance in adults with overweight or obesity: An overview of 12 systematic reviews and 149 studies. Obesity Review 2021; 22(4): e13256.
- Chin SH, Kahathuduwa CN, Binks M. Physical activity and obesity: what we know and what we need to know. Obesity Reviews 2016; 17(12): 1226-1244.
- Federatie Medisch Specialisten. Richtlijn overgewicht en obesitas bij volwassenen en kinderen 2023. Beschikbaar via: https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/overgewicht_en_obesitas_bij_vo
lwassenen_en_kinderen/volwassenen/beweging.html. Geraadpleegd op 6 september 2023. - Kim BY, Choi DH, Jung CH, Kang SK, Mok JO, Kim CH. Obesity and physical activity. Journal of obesity & metabolic syndrome. 2017; Mar; 26(1): 15.
- Pedersen BK, Saltin B. Exercise as medicine – evidence for prescribing exercise as therapy in 26 different chronic diseases. Scand J Med Sci Sports. 2015; 25 Suppl (3): 1-72.
- Stone T, Di Pietro L, Stachenfeld NS. Exercise treatment of obesity. South Dartmouth: MDText.com; 2015.
- You T, Arsenis NC, Disanzo BL, La Monte MJ. Effects of exercise training on chronic inflammation in obesity. Sports Medicine 2013; 43(4): 243-56.